Yapıları Depremlere Karşı Hazırlamak

Deprem kuşağında bulunan ülkeler için tedbirli olmak ve doğru yapılaşma hayati önem taşımaktadır. Yapıları depremlere karşı hazırlamak ise mimari tasarım, mühendislik, malzeme seçimleri ve konum gibi çok geniş disiplinleri kapsayan bütüncül bir yaklaşımla mümkündür. Peki yapılar depremlere karşı nasıl hazırlanır? 

1.Deprem Yönetmelikleri

Yapıların deprem yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanması, güvenli ve dayanıklı binalar için kritik öneme sahiptir. Örneğin, Türkiye Deprem Yönetmeliği (TDY), yerel zemin koşulları ve deprem riski dikkate alınarak binaların sismik tasarım kriterlerini belirler. Zemin sınıflandırması, deprem yüklerinin hesaplanması ve yapı türlerine göre tasarım yöntemleri sunarak, deprem sırasında yapısal bütünlüğü sağlamayı amaçlar. Benzer şekilde, Avrupa'da geçerli olan Eurocode 8 ve ABD'deki ASCE 7 standartları, yapıların deprem dayanımını artırmak için çeşitli hesaplama yöntemleri ve tasarım örneklerinden bahseder.

Bu yönetmeliklerin uygulanması, projelerini güvenli bir şekilde tasarlanmasına yardımcı olurken, aynı zamanda inşaat sürecinde denetim ve onay mekanizmaları ile de desteklenir. Böylece, uygun yönetmeliklere uyan yapılar, hem can ve mal güvenliğini hem de ekonomik sürdürülebilirliği artırır.

2.Yapısal Güçlendirme

Temel İzolasyonu: Temel izolatörleri, binanın deprem hareketiyle birlikte hareket etmesine izin vererek yapının üzerindeki stresi azaltan şok emiciler gibi çalışır.

Çapraz Destekleme: X-destekleme, K-destekleme ve moment taşıyıcı çerçeveler, binanın yatay stabilitesini artırarak aşırı salınımların önüne geçer.

Perde Duvarlar: Bu dikey duvarlar, özellikle yüksek katlı binalarda deprem kuvvetlerini yapıya eşit şekilde dağıtarak binayı güçlendirir.

Sönümleme Sistemleri: Ayarlı kütle sönümleyiciler ve sismik sönümleyiciler gibi cihazlar, deprem enerjisini emer ve dağıtır, salınımların genliğini azaltır.

3.Zemin Koşullarına Bağlı Temel Çözümleri

Derin Temeller: Gevşek zeminli alanlarda, kazık temeller gibi derin temel çözümleri, binanın oturmasını veya eğilmesini önler.

Zemin Sıvılaşmasına Karşı Önlemler: Zemin sıvılaşması riski olan bölgelerde, zeminin sıkıştırılması veya taş kolonlar gibi özel temel teknikleri kullanılarak zemin güçlendirilebilir.

4.Esneklik Özelliği Olan Malzemeler

Çelik Donatı: Çelikle güçlendirilmiş beton yapılar veya çelik iskeletli yapılar, daha esnektir ve deprem sırasında kırılmak yerine bükülebilir.

Kompozit Malzemeler: Fiber takviyeli polimerler (FRP) gibi modern malzemeler, esneklik ve mukavemet sağlar, aynı zamanda yapıya fazla ağırlık eklemez.

5.Mevcut Binaların Güçlendirilmesi

Destek ve Perde Duvar Ekleme: Eski binalar, ilave destekleme veya perde duvarlar eklenerek depreme karşı daha dayanıklı hale getirilebilir.

Sismik İzolasyon ve Sönümleme Sistemleri: Bu sistemler mevcut yapılara entegre edilerek deprem dayanımı artırılabilir.

6.Bina Düzeni ve Kütle Dağılımı

Simetri ve Düzenlilik: Simetrik tasarıma sahip binalar, deprem sırasında daha az bükülme yaşar.

Ağırlık Merkezinin Düşürülmesi: Daha ağır malzemelerin ve ekipmanların alt katlarda yerleştirilmesi, binanın ağırlık merkezini düşürerek depremler sırasında daha dengeli kalmasına yardımcı olur.

7.Erken Uyarı ve İzleme Sistemleri

Sismik Sensörler ve Alarm Sistemleri: Erken uyarı sistemleri, acil durdurma ve tahliye prosedürlerini başlatabilir.

Bina Sağlığı İzleme Sistemleri: Deprem sırasında ve sonrasında yapıların performansını izleyerek olası yapısal zayıflıkları tespit eder.

8.Mobilya ve Camlar 

İç Sistemlerin Sabitlenmesi: Ağır nesneler, raflar, aydınlatma ve diğer ekipmanlar doğru şekilde sabitlenmelidir, böylece deprem sırasında tehlikeli hale gelmezler.

Cam Koruması: Kırılmaya dayanıklı camların kullanılması ve pencere çerçevelerinin güvenli hale getirilmesi, tehlikeli cam kırılmalarını önler.

9.Yapısal Olmayan Bileşenler

Tesisat Sistemlerinin Sabitlenmesi: Binanın yapısal olmayan elektrik, mekanik, havalandırma tesisatlarının sabitlenmesi deprem esnasında oluşabilecek zararları önlemek için elzemdir. Ekipmanların, boruların, kanalların ve benzeri yapısal olmayan sistemlerin yapı içinde belirli bir miktardan daha fazla yer değiştirmemesi, böylece kendilerine ve etraflarındaki diğer tesisat ve yapı bileşenlerine zarar vermelerini sağlar. 

DKM İnşaat ve Danışmanlık olarak binaların yapısal olmayan tüm bileşenleri için geliştirdiğimiz Sismex; sismik halat, sismik askı, yaylı izolatör, sismik sınırlayıcı gibi tamamlayıcı ürün yelpazesine sahiptir. Sismex ürün grubu ANSI-ASHRAE 171-2017 standardına göre İTÜ laboratuvarlarında TUV gözetiminde test edilip sertifikalandırılmıştır. Loose&Co sismik halatlar ve NSV’nin sismik sınırlandırma destekleri de UL ve FM onaylı sismik koruma çözümlerimiz arasında yer almaktadır.