İleri Dönüşüm Nedir? Nasıl Yapılır?

İleri dönüşüm nedir, nasıl yapılır gibi konuyla ilgili merak ettiğiniz her detaya yazımızda yer verdik. Eğer siz de konu hakkında bilgi sahibi olmak istiyorsanız bütün sorularınızın yanıtlarına yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Sürdürülebilirlik ve çevre bilinci üzerine araştırma yaptığınızda karşınıza pek çok terim çıkabilir. İleri dönüşüm kavramı da son yıllarda giderek yaygınlaşan ve son derece önemli olan yaklaşımlardan biridir. Tüketim faaliyetlerinde yaşanan hareketlilik nedeniyle insanların kullan-at mantığıyla aldığı ve sonrasında değerlendirilmesi mümkün olmayacağı düşünülen ürünler vardır. Fakat bu durumun aksine birçok ürün yeniden kullanıma sunulabilir. Tam da bu noktada upcycling (ileri dönüşüm) önemli bir alternatiftir. 

İleri Dönüşüm (Upcycling) Nedir?

İleri dönüşüm (upcycling), kullanım ömrü tamamlanmış olan eşyayı yeniden kullanıma kazandırmayı ifade etmektedir. Ancak bu süreçte, dönüşüm uygulamalarının geçmiş senelerden daha aşina olduğumuz geri dönüşüm uygulamalarına kıyasla bazı farkları bulunmaktadır. İleri dönüşüm, atılan eşyaları onararak ve yenileyerek başka bir amaç için yeni bir şey yaratır. Ayrıca bir şeyi özgün nesnenin değerini artıracak biçimde geri dönüştürmek ya da tekrar kullanmak anlamına gelir. İleri dönüşüm yaklaşımının geri dönüşümden ayrılan yanı, sözcüğün içinde saklıdır. Geri dönüşümde kullanılmış ürünler geriye, yani ilk haline döndürülür. İleri dönüşüm uygulamaları içerisinde kullanılmış ürünlerden yeni eşyalar elde edilir. İleri dönüşüm yaklaşımının temeli, nihai olarak elde edilen eşyanın ilk sahip olduğumuz eşyadan daha değerli hale dönüşmesidir. İleri dönüşüm için aslında üretim süreci de denilebilir. 

Günlük hayatta insanlar, birçok eşya veya ürünü ihtiyaçlarını karşılamak için satın alır. Kullanılan ürünler ister mobilya olsun ister tekstil ürünü, her zaman bir kullanım ömrüne sahiptir. Oysaki bu tam olarak doğru değildir. Ömrünü doldurmuş ürünlerin toplanıp yeniden kullanıma sunulması sayesinde ürünün farklı bir amaçla kullanımı da mümkündür. Geri kazanım olarak da tanımlanabilen ileri dönüşüm, kullanılmış ve tekrar kullanım için işlenmiş ürünlerde geçerlidir. Bu özelliği sayesinde bireyin ve çevrenin korunmasında önemli rol oynar.

İleri Dönüşüm ve Geri Dönüşüm Arasındaki Farklar Nelerdir?

İleri dönüşüm ve geri dönüşüm arasındaki farklar için aslında tek bir değişkene odaklanmak yeterlidir. Geri dönüşüm uygulamasıyla yeniden kullanıma kazandırılan bir ürün, hâlihazırda planlandığı fonksiyona sahip oluyor ve ham madde durumunu koruyor. Örneğin geri dönüşüme girmiş bir plastik şişe, yeniden plastik şişe olarak kullanılır. Buradaki önemli nokta, dönüşüm uygulanan ürünün aynı kaliteyi koruması ve döngü içerisinde kalmasıdır. İleri dönüşüm döngüyü kırarak geri dönüşümden farklılaşır. Basit birkaç sunta parçasıyla birleştirilen ve taşıma işlevi gören bir pazar kasası, ileri dönüşüm işleminden sonra daha değerli eşya olan sehpa haline gelir. Aynı şekilde basit bir araç parçası olan araba lastiği, ileri dönüşüm fikirleri ile dekoratif bir saksıya dönüşebilir. Sonuç olarak ileri dönüşüm, malzemeleri daha ileriye taşıyor, mevcut eşyaların daha değerli hale gelmesini sağlıyor. Bu durum, sürdürülebilirlik adına son derece önemlidir. Mevcut kaynakları, uzun senelerden beri kullanmaya alıştığımız yöntemler yerine verimli şekilde kullanmak ve sahip olduğumuz ürünlerden olabildiğince işlevsel eşyalar elde etmek, doğaya ve ekonomimize katkı sağlar. 

İleri dönüşümü anlamanın en kolay yolu, onu geri dönüşümle karşılaştırmaktır. Her iki yaklaşım da geri dönüşüm türleridir. Geri dönüşüm, hepimizin bildiği gibi kullanılmış ya da eski ürünlerin üretime dönüşümüdür. Diğer yandan ileri dönüşüm, eski malzemeleri tekrar kullanma süreciyle aynıdır. Fakat daha kaliteli bir şey yaratır. Yeni ayakkabılar için plastik şişelerin kullanılması ya da kaliteli mobilya yapmak için yeniden kazanılmış ahşapların kullanılması ileri dönüşüme örnek gösterilebilir. Geri dönüşüm ve ileri dönüşüm arasındaki önemli fark, geri dönüştürmenin aynı ürünün daha düşük dereceli versiyonunun yaratılmasıyken, ileri dönüştürmenin eski materyalleri farklı ve yüksek kaliteli bir ürüne dönüştürmesidir. İleri dönüşüm döngüsel bir ekonomik büyümeyi de desteklemektedir.

İleri Dönüşüm Neden Önemlidir?

Geri dönüşüm ve ileri dönüşüm sık sık karıştırılan kavramlardır. Peki, tüm atık yönetimi çalışmaları içerisinde ileri dönüşüm neden bu kadar önemlidir? Neden imkânımız olduğu sürece ileri dönüşümü tercih etmeliyiz? İleri dönüşüm, sadece bir atık yönetimi çalışması değil ayrıca bir üretim alanıdır. İleri dönüşüm uygulamalarını gerçekleştirdiğimizde yerimizde saymıyor, ileri gidiyoruz. İleri dönüşüm uygulamaları, tüketimi de önemli oranda azaltıyor. Mevcut ürünlerden elde edilen yeni ve daha kaliteli ürünler, sadece atıkların başarılı şekilde yönetilmesini sağlamakla kalmıyor, elde ettiğimiz yeni ürünlere olan ihtiyacı da gideriyor. İleri dönüşümü bu kadar önemli hale getiren noktalardan bir diğeri de çok farklı ölçeklerde uygulanabilir olmasıdır. Örneğin evinizde plastik atık geri dönüşüm tesisi kurmak mümkün değil fakat plastik şişeleri biriktirerek bu ürünlerden rengârenk saksılar veya dekoratif öğeler yapmanız kolay. 

İleri dönüşüm çalışmalarıyla belirli bir üretim-tüketim döngüsünde sıkışmış materyaller, yepyeni alanlara taşınıyor. Bu durum, adeta kelebek etkisi yaratarak daha geniş kapsamlı bir atık yönetimine olanak tanıyor. Kullanılmaz duruma gelen ürünleri dönüşüme sokarak yeni bir işlevle kullanıma sokabiliriz. İleri dönüşüm nesnelerin yeniden hayata döndürülmesi işlemidir. Upcycling sayesinde sürdürülebilir ve çevre dostu bir anlayış mümkündür. Sürdürülebilir mimari yanlış bina yapılaşması ve ayrıca çevre dostu olmayan binaların sayısının artması sorunlarına bir çözüm önerisi sunmaktadır. Öyle ki, plansız tasarlanan yapılar ve inşaat alanında yapılan hatalar sonucunda ekosistem zarar görüyor. Sürdürülebilir mimari gelecek nesillere daha yaşanabilir dünya bırakmayı ve daha huzurlu yaşamı mümkün kılmayı amaçlıyor. 

İleri dönüşüm yeşil binalar için de oldukça önemlidir. Yeşil bina doğada olumsuz etkisi en az olan ve bakım masrafları düşük, faydalı yapılar üreten, kaynakları verimli şekilde kullanan inşaat yöntemidir. Sürdürülebilir yapı ve yeşil inşaat olarak da tanınan yeşil bina temelde aynı durumu tanımlamak için kullanılır.  
 

İleri Dönüşümün Faydaları

Gereğinden çok tüketim ve tek seferlik ürün kullanımı, çevreye fazlasıyla zarar verilmesine yol açar. İçinde yaşanılan doğanın bütünlüğünü korumak, devamlılığını sağlamak ve gelecek nesillere aktarmak için bu atıkların geri kazanılması oldukça önemli bir unsurdur. Bu noktada atılabilecek bütün adımlar çevrenin korunmasına fayda sağlar. Çöpe atılacak bir ürünün küçük dokunuşlarla yeni bir amaçla tekrar kullanılması çevrenin korunmasını ve bireyin ekonomik açıdan hesaplı olmasını sağlar. İleri dönüşümle yeniden kazanılan ürünün, kişinin kendi çabası olması kişisel bir hobinin anahtarı olarak görülebilir. Bu sayede kişiler bir ürün ortaya koyarak yaşamın stresini de atabilir. Dolayısıyla daha az tüketilen ürün, daha az üretilir. Bu sayede doğal kaynakların varlığı bakımından ve tasarruf açısından kişiye ve doğaya katkı sağlar. Bununla beraber üretimde kullanılan enerji ve su tasarrufu​ gibi büyük bir kazanç elde edilir.
 

İleri Dönüşüm Örnekleri

İleri dönüşüm örnekleri aşağıdaki gibidir;

• Mobilya, mobilyaların nasıl dönüştürüleceği noktasında çok fazla örnek vardır. Kırık parçalar, yeni mobilya ya da dekor parçalarında kullanılabilir. 
• Giysiler ve tekstiller, eski kıyafetlerin çoğu yeni giysiler yapmak için yeniden kullanılabildiğinden en kolay şekilde ileri dönüştürülecek nesnelerdir. 
• Elektronik, bilgisayar, monitör ve klavye gibi öğeler yeni bir ürüne dönüştürülebilir. 
• Alüminyum, esnek metal mobilya ve mutfak gereçleri yapmak için kullanıldığından alüminyum bir diğer popüler ileri dönüşüm seçeneğidir.
• Cam eşyalar, bu ürünler daha yeni ev eşyaları yaratmak için ve birçok farklı şekilde kullanılabilir.